Ngoại tâm thu thất: nguyên nhân và cách điều trị

Ngoại tâm thu thất là rối loạn nhịp tim thường gặp, mức độ ảnh hưởng tới sức khỏe tùy vào mức độ bệnh và sự có mặt của bệnh tim kèm theo.

Ngoại tâm thu thất là gì?

Ngoại tâm thu thất là hiện tượng nhịp tim đập quá sớm do tâm thất tự động phát nhịp, làm rối loạn nhịp bình thường của tim. Tình trạng này bắt nguồn từ cơ tâm thất (buồng tim phía dưới), thường có khoảng dừng nhẹ và sau đó là một nhịp tim mạnh hơn bình thường, xảy ra ngẫu nhiên hoặc có chu kỳ nhất định.

Ngoại tâm thu thất có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, phổ biến nhất từ 50 – 70 tuổi và ở nam nhiều hơn nữ. Về cơ bản, ngoại tâm thu được phân chia thành 2 nhóm chính:

• Ngoại tâm thu đơn giản (ngoại tâm thu đơn ổ, xuất hiện không thường xuyên)
• Ngoại tâm thu phức tạp (lặp lại, nhịp đôi, thường xuyên, đa ổ,…).

Nhìn chung, ngoại tâm thu đơn giản thường có tiên lượng tốt hơn ngoại tâm thu phức tạp.

Nguyên nhân gây ngoại tâm thu thất

Ngoại tâm thu thất có thể xảy ra ở những đối tượng khỏe mạnh, nguyên nhân của ngoại tâm thu thất là không rõ ràng (vô căn), thường lành tính. Các yếu tố nguy cơ là: rượu, cà phê, thuốc lá, nhiễm trùng, nhiễm độc, mất ngủ…

Nguyên nhân hay gặp và nguy hiểm hơn là các bệnh lý tim mạch thực tổn:

• Nhồi máu cơ tim (nguyên nhân thường gặp nhất)
• Bệnh cơ tim giãn
• Bệnh cơ tim phì đại
• Bệnh van tim (do thấp, sa van hai lá…)
• Tăng huyết áp
• Dùng các thuốc điều trị suy tim, thuốc lợi tiểu, các thuốc chống loạn nhịp…
• Rối loạn điện giải

Những triệu chứng của bệnh

Ngoại tâm thu thất có thể không gây ra triệu chứng gì đáng chú ý. Đa số người bệnh sẽ có cảm giác hồi hộp đánh trống ngực hoặc cảm giác hẫng hụt trong ngực như thể bị bỏ lỡ mất một nhịp. Triệu chứng nặng hơn sau khi uống caffein, dễ nhận ra hơn khi đang nghỉ ngơi và thường biến mất khi tập thể dục. 

Do đó, trong các trường hợp này, việc phát hiện ngoại tâm thu thất thường là ngẫu nhiên, chủ yếu là trong các lần khám sức khỏe định kỳ.

Nếu triệu chứng ngoại tâm thu thất tăng lên khi tập thể dục thì đáng lo ngại và cần chú ý hơn. Các triệu chứng khác có thể xảy ra là:

• Mệt mỏi
• Tức ngực không điển hình
• Khó thở
• Gần ngất hoặc ngất

Sự nguy hiểm của bệnh

Đánh giá ngoại tâm thu thất nguy hiểm hay không sẽ phụ thuộc vào mức độ ngoại tâm thu và sự hiện diện của bệnh tim hiện có. Ở người bình thường, ngoại tâm thu thất dường như không gây ra bất lợi đáng kể nào cho sức khỏe. Nhưng ở bệnh nhân có bệnh tim thì ngoại tâm thu thất là yếu tố làm tăng nguy cơ tử vong.

Các dấu hiệu cảnh báo ngoại tâm thu thất nguy hiểm:

• Xảy ra ở người có bệnh tim thực tổn.
• Số lượng ngoại tâm thu thất nhiều.
• Ngoại tâm thu thất đi thành từng chùm hoặc nhịp đôi, nhịp ba.
• Ngoại tâm thu thất đến sớm.
• Ngoại tâm thu thất đa dạng, đa ổ.

Ngoại thu tâm thất có chữa được không?

Ngoại tâm thu thất hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu được phát hiện sớm. Ở các bệnh nhân không xuất hiện triệu chứng, việc điều trị thường chỉ tập trung vào thay đổi lối sống, chưa cần uống thuốc hay can thiệp ngoại khoa. Với những người thường xuyên bị các triệu chứng ngoại tâm thu thất gây khó chịu, có thể phải kết hợp uống thuốc với thủ thuật triệt đốt loạn nhịp bằng sóng cao tần. Hiệu quả đạt được sau thủ thuật là trên 90%, nghĩa là chữa khỏi hoàn toàn cơn ngoại tâm thu thất. Chỉ có một số ít trường hợp bị tái phát và cần đốt loạn nhịp thêm nhiều lần.

Điều trị ngoại thu tâm thất

Mọi phương pháp điều trị chứng ngoại tâm thu thất đều hướng đến mục tiêu:

• Giảm triệu chứng bệnh
• Ngăn ngừa suy giảm chức năng tim do ngoại tâm thu thất
• Ngăn ngừa biến chứng nhịp nhanh thất và đột tử do tim.

Đối với người không có bệnh tim

Ở những người khỏe mạnh không có bệnh tim mạch nền, ngoại tâm thu xuất hiện thưa thớt thì không cần điều trị với thuốc. Người bệnh cần thay đổi lối sống lành mạnh có thể giúp giảm thiểu tần suất xuất hiện của cơn ngoại tâm thu thất. Cụ thể, người bệnh nên:

• Tránh lạm dụng rượu bia và thức uống chứa caffeine
• Không hút thuốc lá
• Không sử dụng ma túy
• Ngừng sử dụng thuốc thông mũi không kê đơn (OTC). Loại thuốc này có thể chứa adrenaline – tác nhân làm trầm trọng thêm các cơn ngoại tâm thu thất. Tốt nhất, bạn nên hỏi ý kiến ​​bác sĩ trước khi sử dụng một loại thuốc nào.

Đối với người có bệnh tim mạch

Có 3 phương pháp điều trị ngoại tâm thu thất thường được áp dụng cho người có bệnh nền tim mạch:

Dùng thuốc

Thuốc chẹn beta (thường được sử dụng để điều trị tăng huyết áp và các bệnh lý tim mạch) giúp ngăn chặn cơn ngoại tâm thu thất. Một số loại thuốc khác, chẳng hạn như thuốc chẹn kênh canxi hoặc thuốc chống loạn nhịp tim, cũng có thể được sử dụng nếu bạn bị nhịp nhanh thất hoặc các cơn ngoại tâm thu thất thường xuyên gây giảm chức năng tim.

Triệt đốt ngoại tâm thu thất bằng sóng cao tần

Đối với những cơn ngoại tâm thu thất không đáp ứng với liệu pháp thay đổi lối sống hoặc thuốc, bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định thủ thuật triệt đốt ngoại tâm thu thất bằng sóng cao tần. Ở thủ thuật này, bác sĩ luồn một hoặc nhiều ống thông qua tĩnh mạch, thường là ở bẹn, và dẫn chúng đến tim. Các cảm biến (điện cực) trên đầu ống thông sử dụng năng lượng tần số vô tuyến để phá hủy vùng mô tim gây ra các cơn ngoại tâm thu thất, đồng thời khôi phục nhịp tim.

Thay đổi lối sống

Duy trì những thói quen tốt sau đây sẽ giúp bạn kiểm soát các cơn ngoại tâm thu thất và cải thiện sức khỏe tim mạch:

• Hạn chế sử dụng chất kích thích: Caffeine, rượu, thuốc lá… là những tác nhân gây ra các cơn ngoại tâm thu thất. Do đó, hạn chế hoặc tránh sử dụng các chất này sẽ cải thiện đáng kể triệu chứng bệnh.
• Kiểm soát căng thẳng: Lo lắng thái quá có thể kích hoạt nhịp tim bất thường. Vì thế, nếu cuộc sống của bạn đang đầy ắp mối lo toan, hãy thử các biện pháp giúp giảm căng thẳng, chẳng hạn như tập yoga, thiền, nghe nhạc, xem phim, đi du lịch…
• Ngủ đủ giấc: Một giấc ngủ sâu và đủ (từ 7-9 giờ mỗi đêm) không chỉ là khắc tinh của những cơn ngoại tâm thu thất mà còn tốt cho sức khỏe tổng thể của bạn. Cho nên, hãy tập thói quen đi ngủ và thức dậy trong cùng một khung giờ, duy trì nhiệt độ phòng ngủ luôn mát mẻ, tắt các thiết bị phát sáng… để có giấc ngủ ngon.

Cách phòng ngừa bệnh

Một số trường hợp ngoại tâm thu thất không có nguyên nhân, do đó không có biện pháp phòng ngừa được tình trạng này. Tuy nhiên một lối sống lành mạnh, đặc biệt là tập thể dục thường xuyên sẽ giúp hạn chế nguy cơ mắc bệnh. 

Lối sống lành mạnh cũng giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch – là nguyên nhân gây ra hầu hết các trường hợp ngoại tâm thu thất.

Những người đã bị bệnh tim mạch thực tổn cần khám tim mạch định kỳ để kịp thời phát hiện ra tình trạng ngoại tâm thu thất.

Tất cả người trưởng thành đều cần khám sức khỏe định kỳ để đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát của bản thân cũng như có thể phát hiện ra các tình trạng, bệnh lý tiềm ẩn, bao gồm các rối loạn nhịp tim.